درک فقر انسان و عبودیت در دعای ۱۳ صحیفه سجادیه 

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، مفسر قرآن و صاحب تفسیر مشکاة، امروز، 28 تیرماه در نشستی مجازی با موضوع «درک فقر انسان و عبودیت» در شرح دعای 13 صحیفه سجادیه اظهار کرد: در این خطبه از دعای صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «ای پروردگاری که آنچه را برای رسیدن به خواسته‌ها در این دنیا پیش‌بینی شده است هیچ منافاتی با حکمت تو ندارد و ای خدایی که حاجت محتاجان در پیشگاه تو متوقف نمی‌شود و ای پروردگاری که خواهش خواهندگان، پرسش پرسندگان و جویندگان و دعای دعوت‌کنندگان تو را خسته نمی‌کند». در واقع خدایی که مرز و انتهایی برای او مطرح نیست، طبیعتاً خستگی برای او معنایی ندارد.

وی ادامه داد: ایشان می‌فرمایند که خدایا تو خودت را به مقام غنایی که داری ستودی و برای بندگانت معرفی کردی، تو مستغنی از بندگانت هستی، همگان محتاج تو هستند و حقیقت وجودی آنها فقر به سوی توست و بندگانت را به فقر نسبت دادی و بدون نیاز آنها به تو، آنها نه موجودیت و نه استمرار وجود پیدا می‌کنند.

این مفسر قرآن تصریح کرد: می‌توان گفت که در واقع خداوند غنی است و در غنا بودن خود نیز دارای رحمت است و دیگران را از این غنای خویش بهره‌مند می‌کند، اما مراد از فقر و غنا در این دعای شریف استقلال ذاتی خداوند سبحان و وابستگی ذاتی سایر مخلوقات به حضرت حق است، به‌عبارتی نیز خداوند سبحان هیچ وابستگی و نیازی به هیچ مخلوقی ندارد و تمام صفاتش در ذات اوست، اما همه مخلوقات و دوامشان به او وابسته هستند.

انصاری با بیان اینکه ادامه سخنان این امام بزرگوار به‌گونه‌ای است که ارتباط انسان با پروردگار را به شیرینی بیان می‌کند، افزود: ایشان در ادامه می‌فرمایند حال که تو مستغنی و بی‌نیاز از مخلوقات هستی و تمام مخلوقات و هرکسی که اصلاح امر، فقر و جبران فقر خود را از تو طلب کند، رسیدن به آن غنایی که برای انسان ممکن است را از تو بخواهد، فرمان تو را بگیرد و به سوی تو متوجه باشد، خود را به غنایی برساند و در نهایت فقر خود را به راه، آیین، خواسته و مرام تو بازگرداند، به تو وابسته و حاجتمند به ساحت قدسی تو است.

وی بیان کرد: امام(ع) در ادامه این دعای شریفه می‌فرمایند که چنین انسانی از مسیر درست به سوی خواسته‌های خود آمده و این برای انسانی است که به حقیقت توحید رسیده است و آن‌را درک می‌کند. در جمله ایشان می‌توان متوجه این موضوع شد که رسیدن به توحید صرف گفتن «لا اله الا الله» نیست، بلکه درک این حقایق همان توحید است و اگر کسی به این حقیقت رسید که تمام وجود و هستی‌اش حاجتمند حضرت آفرینش است، باید تمام نیازهای خود را به‌سوی خدا ببرد و از مسیری به سمت او ببرد که به او منتهی می‌شود و باید گفت که چنین فردی به توحید دست یافته و آن‌را درک کرده است.

صاحب تفسیر مشکاة در پایان گفت: این گام نهادن در مسیر درست الهی را می‌توان تنها در یک کلمه و آن هم «عبودیت» گنجاند، همانگونه که خداوند سبحان می‌فرماید که ما جن و انس را برای این عبودیت که مسیر درست خداوند تا شکوفایی و رسیدن به صفات الهی است، قرار داده‌ایم.